Istotne okoliczności w odwołaniu do Krajowej Izby Odwoławczej

O tym, czym jest odwołanie kierowane do Krajowej Izby Odwoławczej (KIO) pewnie nie ma potrzeby pisać. Natomiast to, jak ów dokument jest sformalizowany – nad tym już warto się pochylić. Zajmijmy się zatem jednym z elementów takiego odwołania.

Zgodnie z ustawą Pzp, każde odwołanie powinno zawierać m.in. zwięzłe przedstawienie zarzutów, określenie żądania oraz wskazanie okoliczności faktycznych i prawnych uzasadniających wniesienie odwołania. Innymi słowy, oprócz wskazania, jakie działanie lub zaniechanie zamawiającego jest kwestionowane i jakiego rozstrzygnięcia domaga się odwołujący, konieczne jest rzetelne opisanie stanu faktycznego leżącego u podstaw zarzutów oraz podstaw prawnych. Ten wymóg nie jest czystą formalnością – ma on kluczowe znaczenie dla oceny odwołania przez Izbę.

Okoliczności faktyczne w kontekście odwołania to po prostu faktyczny przebieg zdarzeń w postępowaniu o udzielenie zamówienia, który zdaniem odwołującego świadczy o naruszeniu prawa przez zamawiającego. Chodzi tu o opis konkretnych faktów: co zrobił zamawiający lub czego zaniechał, jakie były wyniki oceny ofert, jakie błędy dostrzega wykonawca – słowem, cały stan faktyczny, na tle którego formułowane są zarzuty. W orzecznictwie podkreśla się, że zarzut w odwołaniu to nie tylko wskazanie przepisu prawa, który został naruszony, lecz przede wszystkim opis okoliczności faktycznych, w których odwołujący upatruje niezgodność działania zamawiającego z ustawą. Innymi słowy, podstawę każdego zarzutu stanowią właśnie fakty. Odwołujący powinien już w treści odwołania przytoczyć wszystkie istotne okoliczności faktyczne, które potwierdzają zasadność jego zarzutów – jeśli tego nie zrobi, tego błędu nie da się naprawić później poprzez uzupełnienie argumentacji na rozprawie przed KIO.

W postępowaniu odwoławczym przed KIO to strony (odwołujący, zamawiający oraz ewentualni przystępujący) przedstawiają stan faktyczny i dowody na jego poparcie, a Izba ocenia wyłącznie okoliczności podniesione w odwołaniu. Ustawa Pzp w art. 555 wprost zabrania KIO orzekania co do zarzutów, które nie zostały zawarte w odwołaniu. Oznacza to, że granice rozpoznania sprawy przez Izbę wyznaczają okoliczności faktyczne sprecyzowane w odwołaniu – Izba nie może oprzeć orzeczenia na okolicznościach niepodniesionych w odwołaniu, a rozszerzanie lub zmienianie podstaw faktycznych zarzutów po upływie terminu na wniesienie odwołania nie jest dopuszczalne. KIO nie bada z urzędu całego postępowania w poszukiwaniu naruszeń – odnosi się tylko do tych naruszeń, które zostały zarzucane i opisane przez odwołującego. Wykonawca musi zatem jasno i konkretnie opisać stan faktyczny już w odwołaniu, ponieważ wszelkie nowe twierdzenia lub dowody zgłoszone dopiero na rozprawie zostaną pominięte jako spóźnione. Tym samym pobieżne czy ogólnikowe przedstawienie stanu faktycznego praktycznie uniemożliwia Izbie merytoryczne rozpoznanie zarzutów. Samo przytoczenie przepisu lub hasłowego zarzutu, bez opisania konkretnych faktów, powoduje, że Izba nie jest w stanie ocenić, czy doszło do naruszenia przepisów wpływającego na wynik postępowania. Izba rozstrzyga, czy dane naruszenie miało lub mogło mieć wpływ na sytuację odwołującego (np. na wybór oferty najkorzystniejszej) – aby to ocenić, musi znać realia sprawy. Jeśli odwołujący nie zarysuje w odwołaniu pełnego tła zdarzeń, nie wykaże jaki konkretnie skutek wywarło domniemane naruszenie, to jego żądania (np. unieważnienia czynności wyboru oferty lub powtórnej oceny) będą pozbawione oparcia. W konsekwencji odwołanie pozbawione solidnej podstawy faktycznej zostanie albo odrzucone ze względów formalnych, albo oddalone jako niezasadne – gdyż odwołujący nie udowodnił, że naruszenie rzeczywiście wystąpiło lub wpłynęło na wynik postępowania. Innymi słowy, bez rzetelnego opisu stanu faktycznego Izba nie ma narzędzi, by przyznać odwołującemu rację, nawet jeśli ten powołał się na słuszny przepis.

Przykład z najnowszego orzecznictwa: W wyroku Krajowej Izby Odwoławczej¹ jednoznacznie uznano, że brak wskazania konkretnych okoliczności faktycznych uzasadniających zarzuty odwołania skutkuje brakiem możliwości ich merytorycznego rozpoznania. W tej sprawie stwierdzono, że z treści odwołania nie wynikało, co konkretnie wykonawca zarzuca zamawiającemu, ani w jaki sposób zarzuty te mogłyby wpłynąć na wynik postępowania. W konsekwencji, mimo że zarzuty zostały formalnie zgłoszone, odwołanie uznano za nienadające się do merytorycznej oceny. KIO podkreśliła przy tym, że nie ma obowiązku domyślać się faktycznego stanu rzeczy stojącego za zarzutami, a wykonawca nie może uzupełniać braków odwołania poprzez przedstawianie nowych okoliczności czy wyjaśnień dopiero na rozprawie.

Podsumowując - obowiązek wskazania okoliczności faktycznych w odwołaniu do KIO stanowi fundament skutecznej ochrony prawnej wykonawcy. Nie jest to jedynie formalny wymóg z ustawy, lecz mechanizm zapewniający, że Izba otrzyma pełen obraz sytuacji konieczny do rozstrzygnięcia sporu. Niedopełnienie tego obowiązku – tj. wniesienie odwołania, które zawiera jedynie zarzuty bez szczegółowego uzasadnienia faktycznego – naraża odwołującego na przegraną i to bez wnikliwego rozpoznania jego argumentacji.

wyrok KIO z dnia 28 lutego 2025 r., sygn. akt KIO 464/25

Copyright Ireneusz Żarłok 2024-2025. Strona stworzona przy pomocy WebWave CMS