Żegnamy 2024 Rok ... oraz elektromobilność

Jednym z moich „ulubionych” tematów w zakresie zamówień publicznych jest istniejący wymóg dotyczący przestrzegania udziału pojazdów zero- lub niskoemisyjnych przez jednostki samorządu terytorialnego, gdy zlecają lub powierzają one innym podmiotom wykonywanie zadań publicznych. Ujmując rzecz skrótowo, jeżeli gmina chciała realizować zadanie polegające na budowie dróg, to wykonawcy musieli się legitymować określoną pulą pojazdów elektrycznych lub napędzanych gazem ziemnym we flocie pojazdów realizujących takie zadania. Najlepsze w całym tym obowiązku było to, że udział ten (10%) miał być spełniany przez wszystkich wykonawców łącznie, zatem weryfikacja obejmowała całość pojazdów skierowanych przez tych wykonawców do realizacji poszczególnych inwestycji drogowych.

Mimo, że był to obowiązek (a) trudny do weryfikacji, (b) trudny do spełnienia, (c) nieżyciowy i nierealny - ustawodawca ambitnie założył, że od początku 2025 r. udział procentowy tych pojazdów miał osiągnąć pułap 30%. Skok drastyczny, biorąc pod uwagę, że do końca 2024 r. obowiązywał pułap 10%. Konsekwentnie trzymano się planu zapewnienia 30% udziału pojazdów elektrycznych czy napędzanych gazem ziemnym przez 5 lat (!), gdyż taki był okres vacatio legis art. 35 ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych. Do tego czasu obowiązywał przepis przejściowy obniżający ten poziom właśnie do 10% (art. 68 tej ustawy), który to obowiązek nota bene również był odsuwany w czasie. Niemniej jednak przez bodajże 3 lata zespoły zajmujące się zamówieniami publicznymi w urzędach gmin, starostwach powiatowych czy urzędach marszałkowskich borykały się z problemami dotyczącymi spełnienia tych wymagań ustawowych.

I nagle, w dniu 31 grudnia 2024 r. wchodzi w życie nowelizacja ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych, dokonana ustawą z dnia 21.11.2024 r., Dz. U. z 2024 r. poz. 1853, mocą której przepisy mające wejść jutro w życie ... przestają istnieć. Przynajmniej częściowo, uchylono bowiem przepis art. 35 ust. 2 i 3 ustawy, który właśnie obligował j.s.t. do zapewnienia odpowiednich udziałów samochodów elektrycznych i napędzanych gazem ziemnym przy zlecaniu zadań publicznych innym podmiotom. Czyli przepis miał jutro zacząć obowiązywać, ale już nie zacznie.

Projekt przedmiotowej ustawy przewiduje wprowadzenie nowego brzmienia art. 35 ustawy o elektromobilności. Zgodnie z przedstawioną propozycją, w porównaniu do istniejących przepisów, uchyla się regulacje zawarte w ust. 2–4. Powyższe ma na celu odstąpienie od obowiązku dotyczącego wykonywania, zlecania lub powierzania przez jednostki samorządu terytorialnego, z wyłączeniem gmin i powiatów, których liczba mieszkańców jest niższa niż 50 000, zadań publicznych z zapewnieniem odpowiedniego udziału pojazdów elektrycznych lub napędzanych gazem ziemnym. (...) Proponowane zmiany w zakresie rezygnacji z obowiązku wykorzystania pojazdów nisko- i zeroemisyjnych przy realizacji zadań publicznych są podyktowane tym, że nałożone w 2018 r. obowiązki nie są realizowane przez zobowiązane podmioty ze względu na wysoki koszt zakupu i eksploatacji pojazdów nisko- i zeroemisyjnych, który w wielu przypadkach przekracza możliwości budżetowe jednostek samorządu terytorialnego oraz podmiotów, którym jest zlecane wykonywanie zadań publicznych. Zgodnie z założeniami z 2018 r. (kiedy przepisy normujące te kwestie wchodziły w życie) ceny pojazdów elektrycznych miały zrównać się z cenami pojazdów spalinowych około 2022–2023 r. W związku z tym, że ceny pojazdów elektrycznych utrzymują się wciąż na wysokim poziomie, a zakup nowych pojazdów spełniających wymogi ustawy o elektromobilności skutkowałoby istotnym wzrostem cen świadczonych usług. Mając na uwadze dane historyczne oraz szczegółową analizę dwóch kolejnych lat (2022–2023), należy zauważyć, że dynamika wzrostu udziału pojazdów elektrycznych lub napędzanych gazem ziemnym przy wykonywaniu, zlecaniu lub powierzaniu wykonania zadania publicznego jest niska, a osiągnięcie zamierzonego celu w zakładanym w ustawie czasie, nie jest możliwe. 

(cyt. za uzasadnieniem noweli ustawy)

Wow! Naprawdę? Ktoś poszedł po rozum do głowy i dostrzegł, że to wymaganie się po prostu nie sprawdza, i to już w wersji obecnie obowiązującej? To co dopiero gdyby zapis podnoszący 3-krotnie ten wskaźnik wszedł w życie? Szkoda jedynie, że potrzebował na to aż 5 lat! Tyle przepis ten bowiem oczekiwał na wejście w życie. Jasne, można powiedzieć, że przez ten okres ustawodawca analizował realizację tego obowiązku, jak to rozwiązanie się sprawdza i w ogóle. Tyle że opamiętanie - jak zwykle - przyszło na ostatnią chwilę. Jak Kopciuszek, który orientuje się że bije północ i należy zwijać się z imprezy... Bo wcześniej nie było na to czasu, żeby te przepisy zmienić, prawda?

Pozostawiono jedynie wymaganie co do zapewnienia przez jednostki samorządu terytorialnego udziału pojazdów elektrycznych w obsługujących je urzędach na poziomie 22%, lecz i tu zmniejszono je z początkowych 30%.

Art. 35 ust. 1. Jednostka samorządu terytorialnego, z wyłączeniem gmin i powiatów, których liczba mieszkańców nie przekracza 50 000, zapewnia, aby udział pojazdów elektrycznych we flocie użytkowanych pojazdów samochodowych w rozumieniu art. 2 pkt 33 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym w obsługującym ją urzędzie wynosił co najmniej 22 % liczby użytkowanych pojazdów samochodowych w rozumieniu tej ustawy.

Co ciekawe, wcześniej taka jednostka jako całość musiała zapewnić udział tych pojazdów na poziomie 10%, co moim zdaniem obejmowało nie tylko urząd gminy czy starostwo powiatowe, ale też ich jednostki organizacyjne. Obecnie przepis odwołuje się wprost do urzędów obsługujących poszczególne jednostki samorządu terytorialnego, co np. w przypadku powiatów dotyczy wyłącznie starostwa powiatowego, gdyż tę jednostkę organizacyjną należałoby w świetle ustawy o samorządzie powiatowym uznać stricte za urząd obsługujący powiat. 

Ponadto obowiązek zapewnienia udziału pojazdów zeroemisyjnych nadal zostaje w zakresie transportu publicznego.

Podsumowując - w wielu urzędach z pewnością odetchnięto z ulgą, że nie trzeba będzie wykonywać czegoś, co i tak nie było możliwe do osiągnięcia.

Copyright Ireneusz Żarłok 2024. Strona stworzona przy pomocy WebWave CMS